Жаңалықтарды Telegram арнамыздан оқыңыз!Қазақтың үлкен-кішісі, өзінің құрбы-құрдастарына дейін ол кісіні Гер-аға дейтін. Өйткені, ол – ағалыққа жасымен ғана емес, қадірлі басымен жеткен адам. Сол қазақтың Гер-ағасы күнделік жазатын...
Мынау бірсыпырасы ғана. «...11.04.13. Төрт күн жансақтау бөлімінде жаттым. Инфаркт та баяғы. Кезекті. Барын салған дәрігерлер бұл жолы да қатерден алып қалды, иншалла...
16.05.13. Үйге кардиолог-дәрігер келіп кетті. Жасаған кардиограмма нәтижелері мен жүрек соғуының ауытқуларына көңілі толмағаны байқалып, біраз ақыл-кеңес айтты. Ауруханаға жатыңыз деді. Бас тарттым. Тіпті, қолхат жазып бердім.
04.06.13 Екі жолғы инфаркттен соң бірінші рет – 20 минут – аулаға шықтым. Күш-қуат жоқ. Құрсаған әлсіздік. Пушкиннің прозасы мен Шиллердің пьесасын тағы да қайталап оқыдым.
18.06.13 Медбикелер кардиограммаға түсіріп, кардиолог оның нәтижесі жақсы емесін хабарлады. Көңіл-күйім төмендеп, жабырқап қалдым...»
Ақыры сол жүрек, сол ажал алып тынды. Кеше Герольд Бельгер 80-нен асқан шағында дүние салды. Ол қазақпен біте қайнап, бірге жасасты. Қазақ мектебінде оқыды. Іргесін көң көмген қазақ ауылында күн кешіп, қазақтың тұрмысымен тыныстады.
Қазақтың тілін меңгеріп қоймай, оның жан-жүрегіне терең бойлап сүңги білді, жарқыраған бар асылын бойына сіміре білді. Сөйтіп, өзі айтқандай «қазақ» болып кетті. Ең бастысы, қай тілде жазса да, қандай жанрда толғаса да, түпқазығы - қазақ тақырыбы еді. Жазушының бүгінгі таңға дейін 80-ге тарта кітабы жарық көрді.
Жазушының қазасына орай, туған туыстарына Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев көңіл айту жеделхатын жолдады.
Герольд Карлович Бельгер – жазушы-аудармашы, публицист.
1934 жылы 28 қазанда Ресейдің Саратов облысы, Энгельс қаласында туған. 1941 жылы Қазақстанға жер аударылған. 1963-1964 жылдары «Жұлдыз» журналында әдеби қызметкер болып қызмет еткен.
Бейімбет Майлин, Ғабит Мүсірепов, Әбдіжәміл Нұрпейісов шығармаларын орыс, неміс тілдеріне аударған. 60-тан астам кітаптың авторы, «Ауыл шетіндегі қарағай үй», «Даладағы шағалалар», «Алтын асу» сияқты шығармалары оқырманға кеңінен танылған.
Герольд Бельгер - Б.Майлин атындағы сыйлықтың, Президенттің Бейбітшілік пен рухани татулық сыйлығының, «Парасат» орденінің иегері.
Герольд Бельгер, жазушы, аудармашы:
«II Дүниежүзілік соғыс басталғанда мен алты жарым жаста едім. Сол депортацияның қалай болғаны, анау вагондарға бізді қалай тиегені, халықтың жылауы, сиырлардың мөңіреуі, иттердің ұлуы. Бізді мал сияқты тиеп, мал сияқты айдап әкелді.
Сол қаулы шыққан бойда немістердің ауылын солдаттар қоршады. Қызыл әскерлер, ешкімді ешқайда жібермейді. Бәрімізді вагонға тиеді де сонымен алып келді. Вагонның ішінде тамақ жоқ, ыстық тамақ жоқ.
Бір вагонға қырық адамнан тығады. Оның асты-үсті болады. Астында екі отбасы, үстінде екі отбасы. Ауыл бізді өте жақсы қабылдады деген сөзді әрдайым астын сызып айтамын. Шыны солай, ауыл өте жақсы қабылдады, неміссің, басқасың деген жоқ. Айдалып келген адам деп қабылдады. Көмектесті, сүтін алып келді. Тамағын берді. Әйтеуір, қамқорлық жасады...».
«Менің қазақ жайындағы түсінігім, түйсігім өте жоғары. Құдайым, қазаққа бәрін аямай-ақ бере салған. Талантты да, басқаны да. Бірақ, қазақ соны дұрыс пайдалана алмайды. Дарақылығы бар. Бөспелігі бар, мақтаншақтығы бар, босбелбеулігі бар.
Соның кесірінен көп нәрсені өздері құртып жүр. Осыны талай айттым, тағы қайталайын, еврей Құдай бергеннің 100 пайызын жаратады, неміс 80-90 пайызын іске асырады, орыс 50-60 пайызын кәдесіне жаратса, ал, қазақ соның 20 пайызын ала ма, жоқ оны да ысырап қыла ма...
Әйтеуір бітпейтін той, шоу, жиналыс, бос сөз, мақтаншақтық, Абай айтқандай, «мал шашпақтық», осының бәрі құртады өзі...».
Герольд Бельгер, жазушы, аудармашы:
Қазір қазақтарда бір ауру бар. Ада қазақ, шала қазақ деп бөлетіні бекер. Бөлме қазақты олай. Бәрі – бір қазақ. Бәрі бірінің тілін бірі білсін, ада деген болмасын, шала деген болмасын, таза деген болсын. Менің арманым да сол, қуанышым да сол. Менің осы қазақтай елге қажеттілігім осыдан туындайды деп есептеймін.
«Арман ба, ол, жоқ жоспар ма, әйтеуір шықпай тұрған, дайын, жазылған 5-6 кітабым бар еді. Соны шығарсам деймін. Щеголихин Иван Павлович деген жазушы болған.
80-ге келіп қайтыс болды. Ол да мен сияқты көп ауыратын, бір бүйрегі жоқ-тын, оның да арманы 80-ге келу еді. Сол жазыпты, тура 80-ге келгенде күнделігіне: «Всё, дотянул, теперь не одна собака не скажет что я умер раньше времени» деп.
Менің де 2-ші сыныптан бері осы күнге дейін жазып келе жатқан күнделігім бар ғой. Енді, 80-ге келіп (осы жылдың 28 қазанында 80-ге келемін) кітаптарымды шығарып, Иван Павловичтің сөзін қайталағым келеді.
Егер әрине, оған жете алмасам, соңымда қалың қазақ бар ғой, шығара жатар, мен қазағыммен біргемін, кетсем де...»
Жазушыны ақтық сапарға шығарып салу рәсімі ақпанның 10 күні сейсенбіде Алматы қаласында, М.Әуезов атындағы драма театрында өтеді.
Айнұр ОМАР
