Жаңалықтарды Telegram арнамыздан оқыңыз!Астанада сирек металдарды зерттейтін аймақтық орталық құрылуы мүмкін. Өзбекстанның Самарқанд қаласында өтіп жатқан «Орталық Азия – Еуропалық одақ» саммитінде Қазақстан Президенті осындай ұсыныс жасады. Одан бөлек Қасым-Жомарт Тоқаев энергетика, ІТ, жасанды интеллект, логистика салаларындағы ынтымақтастықты дамытуға дайын екенімізді жеткізді. Оңғар Алпысбайұлы тарқатады.
5 ел. 5 президент. 1 мүдде. Өйткені аймақтың жаһандық аренадағы беделі өсіп келеді. Бұған дейін Орталық Азия елдерінің басшыларымен АҚШ, Қытай, Ресей және басқа да мемлекеттердің, халықаралық ұйымдардың жетекшілері бірнеше мәрте кездескен. Осы жолы Еуропалық одақ саяси диалогты жаңа деңгейге көтеруге ниетті. Жиында Қазақстан Президенті ең алдымен экономикалық байланысты бекемдеудің маңызына тоқталды. Оның айтуынша, Қазақстан Еуропалық Одақ нарығына жалпы құны 2 млрд доллардан асатын 175 тауар түрінің экспортын ұлғайтуға дайын.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
Қазақстан – Еуропаға көмірсутегін жеткізетін сенімді серіктестердің бірі. Еуропа Одағы шетелден импорттайтын мұнайдың 13 пайызға жуығы біздің елімізге тиесілі. Қазақстан жаңартылатын қуат көздері мен экологиялық таза отын жобаларын жүзеге асыруға кірісті. Total, Eni, Svevind секілді бұрыннан келе жатқан серіктестерімізбен және басқа да Еуропалық компаниялармен бірге жел, күн электр стансаларының қуатын арттырып, «жасыл» сутегі өндірісі жобасын қолға алдық.
Бүгіннің өзінде Қазақстан, Өзбекстан, Қырғыз Республикасы, Тәжікстан мен Түрікменстан кәрі құрлық елдерімен тағыз байланыс орнатқан. Тауар айналымы бойынша көш басында Қазақстан тұр. 2024 жылы тараптар 45,7 млрд еуроның саудасын жасаған. Өзбекстанмен алыс-беріс 6 млрд, Қырғыз Республикасымен 2,8 млрд, Түркменстанмен 1,1 млрд ал Тәжікстанмен 566 млн еуроға жеткен.
Соңғы жылдары Еуропалық одақ пен Орта Азия елдерінің байланысында жасыл экономика негізгі бағыттардың біріне айналды.
Әсел Назарбетова, ҚЗСИ Халықаралық зерттеулер бөлімінің басшысы:
Бұл бағытта Еуропаның инновациялары, технологиялары да жеткілікті. Яғни қазіргі таңда Қазақстанда осы уақытқа дейін жұмыс істеп жатқан компаниялар ары қарай да сол жобаларды дамытуға инвестициялар тартады.
Президент «Орталық Азия – Еуропа Одағы» инновациялық кампусын ашуды ұсынды
Президент жаһандық тұрақсыздық шиеленісе түскен кезеңде әлемдегі күрделі оқиғаларға баға беруге барынша жауапкершілікпен қарауға шақырды. Бұдан бөлек Мемлекет басшысы цифрлық технология мен жасанды интеллектіні дамыту мәселесіне айрықша тоқталды.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
Қазір елімізде 100 мың жоғары білікті IT-маман даярлауды көздейтін ауқымды бағдарлама басталды. Астанада Alem.Аi жоғары технологиялар орталығын құру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Еуропа Одағы Team Europe бастамасы арқылы Орталық Азия елдеріне цифрлық технологиялар саласындағы ынтымақтастықты өркендетуге көмек көрсетіп келеді.
Цифрландыру деңгейі бойынша Қазақстан Орталық Азияда көш басында. Әлемдік рейтингте 24 орында тұр. Өзбекстан 63, Қырғыз Республикасы 83 орында болса, Тәжікстан 104 сатыда. Түрікменстан бұл рейтингке қатыспайды.
Президент сирек кездесетін металдарды зерттейтін аймақтық орталық құруды ұсынды
Қазір сирек кездесетін минералдарды игеру саласындағы ынтымақтастықтың стратегиялық маңызы зор. Бүгінде Қазақстанда Еуропа Одағы экономикасына қажетті 34 шикізаттың 19 түрі өндіріледі.
Болат Бағадаев, ҚР минералды ресурстар академиясының академигі:
Оны тек қана шикізат ретінде ғана қолданбай, осы жақта өндіретін өндірістер салғызу керек. Дайын тауар ретінде шығарсақ, біздің мемлекетке өте жақсы болатын еді. Болашақта жаңа жұмыс орындары болады.
Орталық Азия – Шығыс пен Батыс арасындағы тасымалдау көпірі. Былтыр Транскаспий халықаралық көлік дәлізімен контейнер арқылы тасымалданған жүк көлемі 62 пайызға артып, 4,5 млн тоннаға жетті.
Бауыржан Ысқақ, экономист:
Логистика – бұл инвестицияның келуіне түрткі болатын бірден-бір сала. Қазақстан, Өзбекстан өзге мемлекеттердің барлығы да логистикалық тізбектерді Еуроодақпен арадағы байланысты жеңілдетудің, жетілдірудің барлық жолдарын қарастырып қойды.
Президент «Жаһандық климат сын-қатерлері кезеңіндегі Орталық Азия» конференциясына қатысты
Саммиттен соң Қасым-Жомарт Тоқаев «Жаһандық климат сын-қатерлері кезеңіндегі Орталық Азия» халықаралық конференциясына қатысты. Аймақта жаһандық жылыну әлемдегі орташа көрсеткіштен екі есе жылдам жүріп жатыр. Сондықтан өңір елдерінің орнықты дамуы үшін экономикалық өсім мен климаттық саясат арасындағы тепе-теңдікті қатаң сақтау керек, деді Мемлекет басшысы.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
Жаңартылатын энергия көздерін дамыту – стратегиямыздың өзегі. Біз жасыл сутегі өндірісі бойынша дүние жүзіндегі ең ірі жобалардың бірін жүзеге асырамыз. Уран өндірісінің 40 пайызға жуығы Қазақстанға тиесілі. Жер бетіндегі электр энергиясының 10 пайызға жуығы атом электр стансаларында өндірілетінін ескерсек, оның салмағы арта түседі. Қазіргі кезде еліміз зиянды шығарындыларды азайтып, энергетикалық қауіпсіздікті нығайту үшін алғашқы атом электр стансасын салуды жоспарлап отыр.
Орталық Азияда су тапшылығы мәселесі де өте өзекті. Соңғы жиырма жылда жан басына шаққандағы сумен қамтамасыз ету көрсеткіші 30 пайызға кеміген. Сондықтан бұл елдер су ресурстарын тиімді басқару тетіктерін қайта қарауы тиіс.
Жанерке Қайратқызы, саясаттанушы:
Жақын арада Қырғызстан, Тәжікстан, Өзбекстан арасындағы шекаралық дау-дамайлар шешілген болатын. Президенттер бір келісімге келді. Мәселе шешілді. Бұл да ары қарай климаттың өзгеруі, климаттың ресурстарының өзара басқару мәселесіне келгенде өзінің әсерін қалдыратыны сөзсіз.
«Орталық Азия – Еуропа Одағы» саммитіне қатысушылар Aral Culture Summit көрмесін тамашалады. Аталған алаңда Арал экожүйесін қалпына келтіруге, аймақтың мәдени мұрасын сақтауға және орнықты дамуына ықпал етуге бағытталған бастамалар көрініс тапқан.
Оңғар Алпысбайұлы
