Тегімізді қазақшалауға кім кедергі?

«Аты - Алаш, керегесі – ағаш» болған ұлттың, үні жеткен жерлерге үкім айтқан уағында есім-сойында түзететін титімдей дүние болмап еді. Кейін алмағайып заман келіп, батырларымыздың қылышы қында кетіп, сары табақтың ырзығын құл дәметіп, ішімізден ірітіп, сыртымыздан талап, тағдыр талай сынады қазақты. «Жаным - арымның садағы» дейтін қазақты көпе-көрінеу көгендей алмайтынын білгендер тегімізге тиісті. «-Ов, -ев»-ті қосты, әкеміздің атына «-вич», «-овна» мен «-евна»-ны тықпалады. Ұлттың ұлылары қамауда, төрт түлігі талауда қалған қазақ қатты қиналды, амалы таусылып амалдауға тура келді. Сол кезде ғой, Алашорданың біртуар азаматы Әлихан Бөкейхан атамыз: «Қазақтың аты-жөнін орыс халқына еліктеп, «-ов, -ев»– деп жазу тоқтатылсын! Бұдан былай қазақ азаматтары өз аты-жөндерін Абай Құнанбайұлы деген сияқты жаздырсын, біз де Ахмет Байтұрсынұлы, Әлихан Бөкейханұлы болайық», деп ұрандаған еді. Сабырсыз айбалтаның сабы сынды, сөзін текке сілтемейтін атамыздың артына ергендер сонау 1924 жылы аты-жөндерін біріздендіріп, «ұлы» және «қызы» жұрнақтары арқылы ғана жаза бастады. Бұл ұсынысты көпшілік бірауыздан қолдап, қаулы да шығарған еді. Алайда, 30-шы жылдардан кейін Кеңестік ықпалмен халық жаппай «-ов, -ев»-ке көшіп кетті. Қарсы келгенді қоғадай жапырған, ірің ішіп, запыран құсқан заманда ұлттық болмысты сақтауға шақырған Әлихан Бөкейханның аруағынан ұялып жүрміз бүгін. Өйткені, төлқұжаттағы тегімізге теңдік сұрауға талайымыз батпадық әлі. Ат жалын тартып мінген алты жасар баласының сөзіне қонақ берген бабамыздың тектілігін талайымыз таппадық әлі.

Баласын батырым деп өсірген қазақтың бүгінгі ұрпағы, сіз бен біз тегімізді түзейміз десек, ешкім «қой» деп тоқтата алмайды. «Ұлттың ұл-қызы өзіне тән есім-сойын алсын» деп Елбасымыз 1996 жылдың 2 сәуірінде №2923 жарлықты жариялап еді. Ол жерде «Ұлты қазақ азаматтар өздерінің тегі мен әкесінің атының жазылуын қазақ тіліне тән емес аффексті алып тастай отырып, өзгертуге хақылы, алайда, тегі мен әкесінің атының түбірлік негізі сақталуы тиіс. Бұл ретте жынысына қарай «ұлы» немесе «қызы» сөздері қосылып, бірге жазылады» делінген. Бітті, ешқандай кедергі жоқ. Бірақ, көбіміз, тіл мен ділді, дінді талқылап, қызылкеңірдек болып жүріп, тегімізге теңдік алғанымыз жоқ. Осыдан 7 жыл бұрын «ата-тегімізді қазақшалайық» деген акция басталып еді. Арты немен тынды? Тегімізді қазақшалауға енді кім кедергі, біз неге енжармыз?

«YouTube»-тағы «Qazaqstan TV» арнасына жазылып, AppStore және Google Play сервистерінен «Qazaqstan TV» мобильді қосымшасын тегін жүктеп алыңыз.